Fabiana Calsolaro

la trilinguitad sin il web grischun : spejel da la trilinguitad en la vita reala

  • En il rom da la revoluziun digitala sa mesira la plurilinguitad d’ina cuminanza, en quest cas da quella grischuna, era tegnend quint da la preschientscha da las linguas minoritaras en las paginas web localas.
  • En in chantun triling sco quel dal Grischun n’han intginas da las instituziuns chantunalas pli impurtantas (anc) naginas versiuns en talian e rumantsch da lur paginas web.
  • La situaziun da las linguas minoritaras en las paginas web dal Grischun è il spievel da quella reala en la vita da mintgadi?

Tenor las datas las pli recentas da l’Uffizi d’economia e turissem dal chantun Grischun muntava la populaziun italofona residenta en l’intschess chantunal l’onn 2017 a 22’140 persunas sin in total da 168’961 (13,1%). Quella rumantscha invezza  importava 26'055 persunas (15,4%). In factur preoccupant pudess esser che, en omadus cas, la plipart da questas persunas appartegna a la terz’ultima gruppa da vegliadetgna resp. a quella tranter 45 e 64 onns, entant ch’ils pli giuvens (tranter 15 e 24 onns) fan mo ina pitschna part da la populaziun. Quest fatg pudess inditgar che las duas linguas minoritaras discurridas en il territori dal chantun Grischun pudessan sparir plaun a plaun en las proximas generaziuns. Tuttina pon ins constatar en general che lur dumbers s’augmentan dapi il 2010 en proporziun cun l’augment da la populaziun residenta totala e ch’els estan procentualmain constants en confrunt cun la populaziun totala.

La situaziun actualmain difficila per las linguas minoritaras en il Grischun sa reflectescha en il web (dentant betg mo qua). Igl è numnadamain interessant da constatar che las paginas web d’intginas instituziuns pli impurtantas en l’unic chantun da la Svizra uffizialmain triling (na fa betg gist questa particularitad linguistica e la ritgezza culturala che resulta da quella in cas exemplaric da noss Chantun?) n’han oz betg anc ina versiun cumpletta e satifacenta, maindir nagina versiun en las duas linguas chantunalas minoritaras.

È la situaziun da las linguas minoritaras sin las paginas web in spievel da la situaziun da la trilinguitad reala en la vita quotidiana? Pon ins vesair ina discriminaziun dals Grischuns da lingua materna rumantscha ed, en in tschert senn anc pli fitg, da quels da lingua taliana che, a la differenza dals Rumantschs, n’èn betg adina perfetgamain bilings? Tge rolla gioga l’administraziun chantunala en questa situaziun? Quant triling è la pagina web dal chantun Grischun? Pudess ella giugar ina rolla da pionier e d’exempel?

A questa ed autras dumondas avain nus empruvà da dar respostas cun intervistar ils responsabels per la communicaziun en ils uffizis chantunals, las paginas web dals quals èn vegnida prendidas sut la marella, sco era quellas dal Spital chantunal dal Grischun, dal Servetsch psichiatric dal Grischun, da l’associaziun Grischun vacanzas, da la Viafier retica e da la Banca Chantunala Grischuna. Il maletg resultà da questas retschertgas è vegnì commentà dal directur dal Departament d’educaziun, cultura e protecziun da l’ambient dal Grischun, Jon Domenic Parolini.

Mehrsprachigkeit Graubünden