Robert von Planta

• La citad da Cuira ha gì dapi il temp roman in’irradiaziun extraordinaria quai che reguarda l’influenza sin las linguas dal conturn. Cuira ha contribuì a rinforzar la derasaziun dal latin, dal rumantsch da Cuira ed era da l’aleman.
• En il decurs dal temp ha il Churerwelsch (il rumantsch da Cuira) pers adina dapli ses prestige linguistic ed è vegnì remplazzà da l’aleman. Il Churerwelsch è cumparì per persunas externas sco patua (kauderwelsch).
• Funtaunas primaras na tradeschan betg, co ch’il rumantsch da Cuira tunava. Il rumantsch da Cuira po dentant vegnir rendì accessibel, v.d. reconstruì a basa da differentas autras funtaunas e da la cumparegliaziun cun autras linguas romanas (rumantsch dal Grischun, ladin da las Dolomitas). El sto avair tunà quasi sco il rumantsch da Domat.
• L’influenza da l’aleman sin il rumantsch da Cuira è s’effectuada già fitg baud en contacts linguistics, cun revocar svilups da suns en il rumantsch da Cuira e cun far emprests sin il champ lexical. 
• Il pli vegl tudestg da Cuira cuntegneva anc blers tratgs specifics dal rumantsch, surtut en l’intunaziun ed areguard accent. Plaun a plaun èn dentant sa mantegnids, sper l’interferenza rumantscha en tscherts suns, mo pli singuls toponims e nums da spaisas e famiglias sco relicts da las veglias ragischs rumantschas, uschia ch’ins sa discurrer oz cleramain d’in dialect aleman.

Robert von Planta (1931): Über die Sprachgeschichte von Chur. In: Bündnerisches Monatsblatt 4/1931, S. 07-118.

Link persistent: http://doi.org/10.5169/seals-396647