Jon Mathieu

En ses artitgel publitgà en il Bündner Monatsblatt (1988) descriva Jon Mathieu la transfurmaziun da linguatg ed ils moviments culturals en il Grischun. Partend da la geografia linguistica grischuna descriva el il svilup da la diversitad linguistica, cun las linguas rumantsch, tudestg e talian, a partir dal temp medieval tardiv (immigraziun dals Gualsers) enfin il temp modern. Sia attenziun speziala è drizzada sin il rumantsch che è pertutgà per bler il pli fitg da la transfurmaziun. Ina rolla impurtanta pertutgant il svilup dal linguatg han giovà las confessiuns, avant che l’innovaziun politica ed economica en il 19avel tschientaner ha modifitgà fundamentalmain la situaziun linguistica. Per finir vegnan dilucidads ils moviments culturals da las trais linguas en la societad moderna.

• En Svizra nescha la questiun da lingua pir al cumenzament dal 19avel tschientaner.
• Avant 1800 era la situaziun da linguas en il Grischun per lung temp invariabla: Linguas uffizialas eran il tudestg ed en mesira limitada il talian.
• Suenter 1800 registrescha il rumantsch tant en vista territoriala sco er quantitativa ina diminuziun marcanta.
• Las confessiuns influenzeschan en maniera durabla linguas e culturas.
• Las linguas daventan il punct da partenza per in nov sentiment da cuminanza (associaziuns linguisticas). 
• La politica reala maina a l’organisaziun da la varietad linguistica plitost che ad ina cultura tgirada da la lingua.